Menntun: Til allra sem hafa gengið í skóla

Aðsend grein um skólamál
Birtist í Morgunblaðinu 14. desember 2000

Til allra sem hafa gengið í skóla

ÉG er nemandi í Kennaraháskóla Íslands. Þessa dagana er ég að læra undir próf. Á hverjum morgni, áður en ég hef lesturinn, fæ ég mér morgunmat og glugga í Morgunblaðið. Ég lít yfir sem flestar aðsendar greinar því að á þann hátt finnst mér ég geta fylgst með hitamálum í þjóðfélaginu.

Þessa dagana eru mörg hitamál en eitt sem snertir mig mest og það er verkfall framhaldsskólakennara. Ég þakka fyrir að vera ekki ein af þeim nemum sem er vísað af vinnustað sínum um óákveðinn tíma. Því lengra sem verkfallið er því oftar spyr ég mig spurningarinnar sem brennur á svo mörgum kennaranemum: Hvað er ég að gera í Kennaraháskólanum? Ég fór að velta því fyrir mér hvað það var sem fékk mig til að vilja verða kennari. Mjög margir hafa látið í ljós undrun sína yfir þessari ákvörðun minni að ætla að leggja á mig þriggja ára háskólanám fyrir ömurleg laun. Meira að segja kennarar hafa látið slík orð flakka. En ég veit mínu viti, eða það hélt ég að minnsta kosti. Ég vil velja mér þá fagstétt þar sem ég get verið góður starfskraftur og skilað samfélaginu sem mestu. En undanfarið hefur mér virst sem ég skili samfélaginu ekki neinu með því að verða kennari. Samfélagið virðist ekkert þurfa á vel menntuðum og góðum kennurum að halda. Að minnsta kosti segir almannarómur svo. En ástæðan fyrir því að ég vil verða kennari er einfaldlega sú dýrmæta reynsla sem ég hef af kennurum. Grunnskólakennarinn minn átti stóran þátt í að móta mig og eflaust öll bekkjarsystkini mín líka. Hún kenndi af áhuga og var alltaf ánægð að sjá árangurinn. Það er m.a. henni að þakka að mér tókst að fara í gegnum framhaldsskóla og er komin í háskóla. Svo er mér hugsað til kennaranna sem kenndu mér á unglingastigi og í framhaldsskóla. Þar voru mismunandi kennarar í mismunandi fögum og langflestir lögðu sig alla fram við að vekja áhuga okkar á náminu. Allt þetta fólk hefur átt stóran hlut í að gera mig að þeirri manneskju sem ég er í dag. En þegar ég hugsa til þess að þetta fórnfúsa fólk hefur ekki fengið þau laun sem það á skilið fyrir frábær störf verð ég öskureið. Ég spyr ráðherra og þingmenn: Hafið þið hugsað til kennaranna sem kenndu ykkur? Hafið þið hugsað út í hvar þið væruð ef kennararnir ykkar hefðu ekki verið vel menntað fólk sem gerði allt sem í þess valdi stóð til að gera ykkur að betri og menntaðri einstaklingum? Væruð þið í ykkar stöðu í dag ef þið hefðuð ekki haft góða kennara? Ég bið ráðherra og þingmenn og landsmenn alla að horfa til baka og sýna háttvirtum kennurum þá virðingu að meta starf þeirra til fullnustu.

Það er fleira varðandi kjarabaráttu kennara sem mig langar að minnast á. Ég hef heyrt mikið um að kennarar vinni svo lítið og séu í svo löngu sumarfríi að þeir eigi ekkert betri laun skilið. Þeir sem þessi sjónarmið hafa virðast miða vinnu kennara algjörlega út frá veru þeirra í kennslustundum. Ég man þegar ég var í fyrsta bekk í framhaldsskóla og við fengum það verkefni að fara niður í Alþingishús og kynna okkur starfsemina í þingsalnum. Þegar ég kom þarna inn fylltist ég undrun. Inni í þingsalnum voru örfáar hræður að hlusta á ræðumann tala um sjávarútvegsmál. Einn áheyrandinn var að teikna, annar að lesa Morgunblaðið og svo voru þrír til viðbótar að hlusta. Ég spyr þingmenn þessa lands: Get ég út frá þessari reynslu fullyrt að þingmenn hafi ekkert að gera? Þegar þingmenn fóru svo fram á launahækkun var hún undireins samþykkt án þess að nokkur velti fyrir sér veru þeirra í þingsölum eða löngu sumarfríi.

Það er eitt enn sem hefur verið að angra mig. Það eru talsmenn markaðshyggjunnar sem vilja markaðsvæða skólastarfið. Þeir halda á lofti hugtökum eins og samkeppni, framboði, eftirspurn, gæðastjórnun og árangurstengdum tekjum. Þetta finnst mörgum svakalega spennandi enda allt í samræmi við hin heilögustu markaðslögmál. En mér virðist stundum sem þessi hugsun sé aldrei hugsuð til enda. Margir telja að með árangurstengingu launa fáist rétta fólkið í störfin. Hingað til hefur rétta fólkið sótt í þessi störf. Nefnilega vel menntað fólk sem hefur brennandi áhuga á kennslu og samskiptum við fólk. Hins vegar er þetta fólk smám saman að flýja kennarastéttina enda verða flestir kennarar leiðir á að byggja afkomu sína á maka sínum eða taka að sér ýmiss konar aukavinnu. Kennarastéttin þarf ekki á hálaunuðum ofursnillingum að halda. Kennari þarf að vera mannlegur.

Svo er það hitt sem mér er ómögulegt að skilja: Hvernig í ósköpunum ætla markaðshetjurnar að mæla árangur kennara? Með einkunnum nemenda? Hvað verður þá um nemendur sem eiga erfitt með nám, t.d. lesblinda nemendur? Vill nokkur kennari hafa nemendur sem skila ekki góðum árangri? Ekki hefði ég viljað að annars ágætur sögukennari minn og fjölskylda hans hefðu þurft að líða fyrir áhugaleysi mitt á mannkynssögu. Eða á e.t.v. að mæla árangur kennarans með mati frá nemendum? Myndir þú vilja að börn eða unglingar hefðu vald yfir afkomu þinni? Launin þín myndu jafnvel lækka af því að nokkrum nemendum finnst ilmvatnslyktin þín ekki góð. Góður kennari þarf að hafa allt of margt til að bera til að hægt sé að mæla gæði hans á einhvern hátt. Góður kennari hefur nefnilega ýmsa mannlega kosti sem eru ómælanlegir.

Ég skora á alla Íslendinga að hugsa hlýlega til þeirra góðu kennara sem hafa mótað okkur öll. Svo skulum við öll standa saman í því verkefni að endurreisa virðingu fyrir kennarastéttinni. Börnin okkar eru ekki markaðsvara. Við eignumst ekki börn eftir framboði og eftirspurn. Okkur þykir vænt um börnin okkar og þau eiga alveg jafngott skilið og við, jafnvel betra. Um leið vil ég nota tækifærið og þakka öllum þeim góðu kennurum sem hafa átt stóran hlut í að gera mig að þeirri manneskju sem ég er í dag.

Höfundur er nemandi í grunnskólaskor við Kennaraháskóla Íslands.

Prev Post
Next PostMenntun: Skólamál